Different aspects of life .

  ਗਰੀਬ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਕਹਾਣੀ  ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ‘ਧਨੋਆ’ ਵਿੱਚ ਰੱਟਾ ਸਿੰਘ ਨਾਮ ਦਾ ਗਰੀਬ ਕਿਸਾਨ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਏਕੜ ਬੰਝਰ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀ, ਜਿਹਦੇ ਵਿਚੋਂ ਅੱਧੀ ਤਾਂ ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਪਈ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਅੱਧੀ ਕੱਚੀ ਮਿੱਟੀ ਵਾਲੀ ਸੀ। ਰੱਟਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਵਧੀਕ ਉਮਰ ਵਾਲੀ ਮਾਂ, ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਗੁਰਮੀਤ ਕੌਰ ਅਤੇ ਦੋ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਸੀ। ਘਰ ਦੀ ਹਾਲਤ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ—ਕਦੇ ਰੋਟੀ ਦੇ ਦੋ ਟੁਕੜਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਸੋਚਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਰੱਟਾ ਸਿੰਘ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਹਨਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਕਿਸਮਤ ਨੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਜਿਵੇਂ ਕਦੇ ਦੋਸਤੀ ਕੀਤੀ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਪੜਾਈ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਚੰਗਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ, ਪਰ ਘਰ ਦੀ ਮੰਦ ਹਾਲਤ ਕਾਰਨ ਉਸਨੂੰ ਛੇਵੀਂ ਕਲਾਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਬਿਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਲਾਜ ਲਈ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਹੀ ਰੱਟਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੋਚ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਉਹ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਨਹੀਂ ਭੁਗਤਣ ਦੇਵੇਗਾ ਜਿਹੜੀਆਂ ਉਸਨੇ ਭੁਗਤੀਆਂ। ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਲਈ ਰੱਟਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਖੇਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਬਿਨਾਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਅੱਛੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਖੇਤੀ ਕਾਹਦੀ! ਦੋ-ਤੀਨ ਸਾਲ ਲੱਗਾਤਾਰ ਘਾਟਾ ਹੀ ਆਇਆ। ਕਦੇ ਫਸਲ ਨਹੀਂ ਚੜ੍ਹਦੀ ਸੀ, ਕਦੇ ਮੀਂਹ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ ਸੀ, ਕਦੇ ਬੀਜ ਮਹਿੰਗੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਤਾਂ ...