Different aspects of life .

  ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਇੱਕ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਮੰਨੀ ਹੋਈ ਕਵਿਤਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਹਰ ਪੱਖ ਦੇ ਉੱਪਰ ਆਪਣਾ ਹੱਥ ਅਜ਼ਮਾਇਆ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ਾ ਇਸ਼ਕ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਵੀ ਉਸ ਨੂੰ ਅਸਫ਼ਲ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਸਫ਼ਲ ਕਵਿਤਰੀ ਕਹਿ ਕੇ ਵਡਿਆਇਆ ਹੈ। ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਨੇ ਸੁਨੇਹੜੇ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਵਿਚ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਬਾਰੇ ਵਾਕਫੀਅਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।  ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਅਰਥ:- ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਸਹੀ ਅਰਥ-ਸੱਚਾ ਪਿਆਰ ਹੈ। ‘ਕੁਰਾਨ ਮਜ਼ੀਦ’ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਸ਼ਕ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅੱਗ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਆਸ਼ਕ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਫਾਰਸੀ ਦੇ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼ ਵਿਚ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਅਰਥ ਹਨ-ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਨੂੰ ਲੋੜ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਿਆਰ ਕਰਨਾ। ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੋਗ ਹੈ। ਜਿਸ ਰੋਗ ਦੀ ਕੋਈ ਦਵਾਈ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਾਗਲਪਨ ਵੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।  ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ:- ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ਼ਕ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕਵਿਤਰੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਕੰਮ ਹੀ ਨਿਆਰੇ ਹਨ ਇਸ਼ਕ ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੀ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਸ ਦੇ ਪੱਲੇ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦਾ ਆਸ਼ਕ ਆਦਮੀ ਜਿਉਣ ਮਰਨ ਤ...

  ਲੇਖ Punjabi lok Sahit ਲੋਕ-ਸਾਹਿਤ  ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਕਾਵਿ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਬਹੁਤ ਵਿਆਪਕ ਹਨ।ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵਰਤਮਾਨ ਕਾਲ ਦੇ ਸਾਹਿਤ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਮਾਨ-ਅਰਥਕ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਵਿਚ ਪਦ (ਕਵਿਤਾ) ਤੇ ਗੱਦ (ਵਾਰਤਕ) ਦੋਵੇਂ ਰੂਪ ਹੀ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਕਾਵਿ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਹੀ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਸੋ ਲੋਕਕਾਵਿ ਤੋਂ ਮਨੋਰਥ ਉਸ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕ-ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੂਪਾਂ ਤੋਂ ਹੈ, ਜੋ ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜ੍ਹੀ-ਦਰ-ਪੀੜ੍ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਬਾਨਾਂ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸੀਨਾ-ਬ-ਸੀਨਾ ਸਾਡੇ ਲੋਕ-ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਲੋਕ-ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਵਿਰੋਧ-ਆਰਥਕ ਸ਼ਬਦ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜਾਂ ਲਿਖਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸਾਹਿਤ ਤੋਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦਾ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਜੋ ਕਵਿਤਾ ਜਾਂ ਵਾਰਤਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਮਿੱਥੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ, ਪਿੰਗਲ ਜਾਂ ਸਾਹਿਤ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਸਿੱਕੇਬੰਦ ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਢਲਿਆ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਲੋਕ-ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਕਰਤਾ ਬਾਰੇ ਸਾਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਉਹ ਅਗਿਆਤ ਲੇਖਕਾਂ ਦਾ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਿਲਵੀਂ ਰਚਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਰੂਪ ਨਿਖ਼ਾਰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਪਾ ਕੇ ਇਸ ਦਾ ਮੁਹਾਂਦਰਾ ਜਾਂ ਸਰੂਪ ਏਨਾ ਨਿਖ਼ਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਮੁਖ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੂਪਾਂ ਜਾਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਉਤੇ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਢਾਲਣ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।  ਹਰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਮੁਖ...

 punjabi itehaskari  2023 in Punjabi and English  ਇਤਿਹਾਸ ਕੀ ਹੈ ? ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਅਰਥ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰੋ।   ਉੱਤਰ : ਭੂਮਿਕਾ : ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਦੀ ਇਕ ਸ਼ਾਖਾ ਸਵੀਕਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਈ. ਐਚ. ਕਾਰ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿਚ ਦਾ ਸੰਵਾਦ ਜਾਂ ਪੁੱਲ ਮੰਨਿਆ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸ ਕੀ ਹੈ ? ਇਹ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਰੌਚਕ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤਕ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਰੂਪ ਨਿਰੰਤਰ ਬਦਲਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਖੇਤਰ ਬਹੁਤ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਿਰਿਆ-ਕਲਪਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਇਤਿਹਾਸ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ‘ਇਤਿਹਾਸ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਯੂਨਾਨ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉੱਥੇ ‘ਹਿਸਤਰੇ’ ਉਹ ਵਿਦਵਾਨ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜੋ ਵਾਦ-ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਇਆ ਜੋ ਵਾਦ-ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਨਿਰਣਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਹਿਸਟਰੀ (ਇਤਿਹਾਸ) ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਹੇਰੋਡੋਟਸ ਨੇ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਯੂਨਾਨ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ‘ਇਤਿਹਾਸ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ : ‘ਇਤਿਹਾਸ` ਸ਼ਬਦ ‘ਇਤਿ+‘ਹਾਸ’ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਜੋੜ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ - ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਸੀ, ਜਾਂ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੋਇਆ। ਇਤਿਹਾਸ...